nguyễn văn biên

THEO VẾT NGƯỜI XƯA…

( Tưởng niệm lão huynh Hàn Cung Thương và thi phẩm TỪ ĐỘ TRĂNG TÀN)

Lòng ta là những hàng thành quách cũ

   Tự ngàn năm vọng lại tiếng loa xưa..

                        Vũ Đình Liên

Ở thế kỷ 20 nhà thơ Vũ Hoàng Chương viết rằng: “..Đời họa còn ta là theo vết người xưa.”, cái vết “ hùng tâm, tráng chí” của một “ thời hoàng kim đã mờ trong sương mơ" – (lời một bài ca), cái thời lý tưởng của người xưa đó chỉ còn trong sách vở, trong những chuyện kể để hòng giữ lấy chút lửa trong cái buổi lạnh ngắt kim tiền này, cái thời chúng ta đang sống bội thực những giáo điều về đạo đức, niềm tin, vì cái thứ đạo đức đã “ úa lục, phai hồng”, chỉ trơ lại hơi đồng tanh ngắt…

        Trong khung trời đó, thực tại đã dựng nên vách ngăn lừng lững trước mặt mà những tâm hồn yếu đuối không dễ gì qua được:

        “ Chẳng dễ gì qua được

          Vách đời đứng uy nghi

          Con ngựa già mắt đỏ

          Đứng thở cuối chiều kia…”- ( Tình khúc số không- thơ Lê Trọng Minh)

Thực vậy cuộc sống này luôn dồn đuổi mỗi thân phận, chẳng dễ gì qua được, không những vách đời đứng uy nghi mà có lẻ chẳng dễ gì vượt qua được chính mình…, nếu trong huyết quản này không có được chút hùng khí của tiền nhân,…
!

Những điêu linh, những bộn bề của đời một con người ai cũng vậy nhưng với công dân Nguyễn Đình Cung Thương hay thi sỹ Hàn Cung Thương hình như đã có cùng tâm sự với người xưa:

“Tráng sỹ bạch đầu bi hướng thiên

Hùng tâm sinh kế lưỡng mang nhiên

Xuân lan thu cúc đành hư sự

Hạ thử, đông hàn đoạt thiếu niên”. ( Nguyễn Du)

Cái “hùng tâm” và “sinh kế” luôn làm chao đảo tráng chí mà với anh hình như đã gom đủ trong mấy câu lục bát của Lê Giao Văn- một vị niên trưởng đồng thời là bạn thơ thân thiết đã viết về anh:

        “ Sáu mốt năm-hạt bụi trần

         Ngựa què, kiếm gãy qua thân phận người

 Khổ đau trộn với niềm vui

  Vẫn hào hoa giữa chê, cười thị phi

  Từ mồ côi bước ra đi

  Giữa thời chiến loạn – chim di, gió ngàn…

  Rồi khi bão tạnh , mưa tan

  Vùi thân cơm áo đa đoan quê người.” ( Hẹn cuộc tương phùng-Lê Giao Văn)

TỪ ĐỘ TRĂNG TÀN- tên tập thơ của anh, ta bắt gặp ngôn từ của một thời xưa cũ, ước lệ, trang nghiêm như những hàng thành quách cũ, sẽ có người buộc miệng thốt lên: đời họa còn ANH là theo vết người xưa…! Thật vậy ta thử đọc:

   “Thơ viết đôi dòng bi tráng

     Ngất trời hào khí mênh mang

      Sinh chẳng phùng thời đành vậy

      Vỗ bầu rót chén kinh bang.”

        (Tình sử Lương Sơn Bạc- HCT)

Hoặc:

        …Ngày trở lại ngó sông dài xơ xác

        Sầu miên man xiêu lạc bước quan hà

        Vầng trăng sớm lạnh lùng treo đỉnh dốc

        Tráng sỹ về đầu bạc giữa phong ba.

     (Ngày trở lại- HCT)

Nhưng tôi nghĩ anh làm thơ vì:

“ Những lúc ngã lòng vịn câu thơ mà đứng dậy..”-( Thơ Phùng Quán)

Cái ngôn ngữ cũ xưa qua tâm tình bi tráng của Từ Hải hay của ai kia… như vận vào đời tác giả:

“ Cung đàn xưa tắt lịm

                           Đâu dáng Kiều mê say

                           Không rượu nồng chuốc cạn

                           Bóng trăng suông lạnh đầy. ( Anh linh Từ Hải- HCT)

hay:

                “ Tuyết lạnh rơi đầy chí cả

                 Đất trời nghiêng ngã hoang mê

                Quạnh hiu vầng trăng Thu xế

                Thù sâu phong lấp lối về… ( Tình sử Lương sơn bạc-HCT)

Và tầng tầng những quắt quay làm anh chóng mặt hồ như quị ngã và anh đã vịn câu thơ đứng dậy và di trú trong nó hòng tìm chút tĩnh tại trong trùng trùng quăng quật xác xơ:

 “ Như con chim về cuối trời quên lãng

                           Chở tàn phai trên đôi cánh thu vàng

                           Phút tĩnh lặng giữa hai bờ hư- thực

                           Chợt nhớ mình còn chút nợ nhân gian…”

                                        ( Như vết chim bay-HCT)

           Và anh tự thú nhận:

                        “Tôi làm thơ vì không thể không làm thơ

                          Tôi làm thơ vì đó là hơi thở

                          Như cuộc đời phải nặng nợ áo cơm..”

       Và nếu có ai truy hỏi tiếp anh sẽ trả lời nghe trớt quớt- Vô sở cầu:

                   “Tôi làm thơ ? Vì đơn giản.. Thích làm thơ”(Thơ và tôi- HCT)

        Những lúc thân mật khinh khoái anh thường gọi tôi là “lão đệ” nghe có vẻ “tuồng tích” nhưng riết rồi cũng thấy vui, và anh luôn giữ khẩu khí của Quảng Nam thương ghét rạch ròi, chữ nghĩa hùng tráng sang trọng nhưng anh rất thiệt thà, một vẻ ngoài góc cạnh nhưng tâm hồn ngọt ngào, chân tình và dễ mềm lòng..

Đoc hết TỪ ĐỘ TRĂNG TÀN và những thi phẩm khác của Hàn Cung Thương chúng ta sẽ không tìm thấy ở đó một hình thức thơ tân kỳ hoặc cấu tứ mới mẻ theo kiểu hàn lâm chẻ sợi tóc làm tám… hay để tìm cầu những chân trời mới mẻ…, mà sẽ bắt gặp cái tình bi thống tha thiết, đọc thơ ta ngỡ gặp lại vết thương của chính mình đâu đó thấp thoáng trong một vài câu thơ, cái bi tráng trộn lẫn trong cái nổi trôi của phận người lên bờ xuống ruộng và cái chúng ta nhận được ở đây là một tấm chân tình: tình yêu, tình bạn, tình người…thiệt thà, một đời trải nghiệm với những điêu linh không ai giống ai để rồi viết nên:

                “ Là thu

                        từ độ phôi pha

                  Là trăng

                        tàn lạnh trên tà áo phai

                     Là chim

                        từ lạc đường bay

                Là hương gió thoảng

                                qua ngày viễn phương

                            ………………………………………….

                   Là thôi

                        từ bước chân đi

                   Là đêm tàn mộng

                                    từ khi tạ từ.” ( từ độ trăng tàn- HCT)

  Cái tuổi “ tri thiên mênh” mà anh đã tự cho mình “Anh tiếc mình già cốc đế đại vương” nhưng anh không hề là người nhu nhược, và “lão huynh” đã có khi dừng lại bên sông cuộc đời mình, theo nước bồng bềnh đưa, nghe tôm cá giởn, nhưng mới hay đường xa áo mỏng mà chuyện quan hà cố sự luôn đeo đẳng nặng lòng, và rồi cũng bó tay nhìn những phân kỳ tự trong lòng mình, những ngày ngồi gượng, những chiều lở chuyến xe…niềm vui tày gang còn lại là những đọa lạc rã rời:

                “và cứ thế ta hoang đàng man dại

                Kiếp cuồng ca trên khắp nẻo giang hồ

                Vào thăm thẳm chiều hoang buồn vạn đại

                Dốc nghiêng bầu ấm lạnh với hư vô” ( cuồng sỹ ca- HCT)

Và da diết:

“ Lời tạ từ viết giữa tàn đông

                   Nâng cổ áo nghe nổi lòng se lạnh

                  Mùa xuân lại về trong bất hạnh

                  Cũng đành lòng chấp nhận một đời sông.”

……………………………………………………..

                  Và: “ Năm mươi năm tên tội đồ loạng quạng

                         Đánh mất mùa xuân từ độ trăng tàn.”

         (Thơ viết nhân ngày cưới bạc-HCT)

 Cũng từ đó anh: “ Nguyện lòng rũ áo trả nhân gian”

Và anh đã dũng cảm chọn:  

                           “ Xin từ tạ những tình yêu tuyệt đối

                            Những tình yêu tương đối cũng đành thôi

                            Bờ môi ấm và hương nồng mê hoặc

                            Đã chìm tan trong song biển luân hồi”

               

  “Xin giã biệt chốn phồn hoa đô hội

                           Những vòng tay thân thiết gọi mời

                           Những bình minh đăng quang ngàn dư ảnh

   Những hoàng hôn bóng xế ngả bên trời.

  …………………………………………………………………

  ………………………………………………………………..

Xin từ tạ nét trang đài huyễn ảo

Huyền thoại nào phiêu dạt giữa đời sông

Xin giã biệt tháng năm dài chao đảo

Mộng phù vân thoáng chốc lục phai hồng”

(Tuyệt tình ca-HCT)

( Tình yêu tuyệt đối ở đây ở một nghĩa hẹp là sự gắn bó bền chặt của hai người yêu nhau theo lẻ thường chứ không ở cái nghĩa rốt ráo…)

Rồi cũng từ đây ta thấy một giọng bỡn cợt có vẻ trịch thượng nhưng dễ thương đánh dấu một bước sang trang của đời anh:

        “Chuyện cuối năm đêm nằm nhớ tết

        Nhớ tùm lum thế sự um sùm

        Thương nổi đời lôi thôi lếch thếch

        Thương mọi người lo tết lo xuân”

 (Chuyện cuối năm-HCT)

Một bứt phá ngoạn mục của tâm thức để làm một việc “ phi thường”: trở thành Tu sỹ…làm một du tăng hành cước khắp chốn…đi tìm cái chính mình trong vô thỉ và suy gọi tĩnh thức tự thân tâm từ độ trăng tàn:

“Giữa quãng đời điêu linh

 Giữa muôn trùng bể khổ

  Trăng Lăng Già đức độ

  Soi sáng đời u minh

    (Đạo thành-HCT)

Và nhà thơ quay về đầu phục dưới Phật đường đảnh lễ bổn sư:

“ Con từ lạc bước mù sa

Trầm luân trong cõi ta bà Thái hư

Cánh buồm in dấu tổ sư

Dấu hài trí tuệ chân như cội nguồn

Và tha thiết:

                Lạy thầy dù gió mưa tuôn

                Vẩn còn hiển hiện tiếng chuông đại từ..”

                (Thầy về- thơ HCT)

Từ đây thi sỹ của chúng ta đã vượt thoát để trở thành Tỳ Khưu Thích Nhuận Hoài với một khẩu khí phiêu hốt:

                Đời như gió thoảng mây bay

                Hay- là ở chỗ

 chẳng hay ho gì.

                         Cuối cũng nhận được điều chi

                      Điều chi chẳng có

                                 Điều cho bận lòng… ( Mưa qua lều cỏ- thơ HCT)

        Chúng bằng hữu luôn cầu nguyện cho anh phật sự tấn thành, công phu viên mãn, nhưng rồi vô thường ập đến, nó chẳng vị riêng ai kể cả nhưng bậc tu sỹ “cắt ái ly gia”, và nó đã đến với anh một đêm trăng tròn nhất của tiết trọng thu và người thơ đã trả thân tứ đại về cho cát bụi, chúng ta tiễn anh “không nước mắt, không rượu mời” vì anh là Tỳ Khưu Thích Nhuận Hoài với hùng tâm tráng chí và anh đã theo kịp “vết người xưa” trong sự kính ngưỡng của anh em, bè bạn…trong đó có “lão đệ”.

        Xin trích ra đây khổ thơ cuối cùng anh đã viết, thay cho lời kết mà theo nhà thơ Lê Giao Văn là bản điếu văn viết trước cho chính mình:

                “Thân trai vạn dăm đâu chùn bước

                  Chí lớn lồng trong nhịp sống hùng

                  Rồi mai giủ áo phong trần ấy

                  Gõ nhịp chèo qua nẻo sắc-không.

                ( Tráng khí ca-Thích Nhuận Hoài)

Nguyện cầu cho anh Phật quả viên thành !

        Nguyên Bửu đường, Trọng thu, Nhâm Thìn 2012.

                                NVB

                                                         (Cẩn bút.)